In là quá trình ta nhìn thấy được màu sắc thực sự, không còn trên file qua màn hình máy tính. Chất lượng phục chế màu sắc cũng sẽ bị ảnh hưởng bởi quá trình này, vì vậy ở bài viết này Prima.vn cùng bạn đọc điểm qua một số yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng phục chế màu trong quá trình in ấn.

1. Thứ tự in chồng màu

Khi in chồng 4 màu cơ bản với nhau, có 24 khả năng thay đổi thứ tự in chồng màu. Hầu hết các máy in sử dụng một trong số 3 kiểu thứ tự in chồng màu: Vàng – Magenta – Cyan – Đen (YMCK); Cyan – Magenta – Vàng – Đen (CMYK) và Đen – Cyan – Magenta – Vàng (KCMY). Tùy theo khuyến cáo của nhà sản xuất mực in, thói quen hay đặc điểm của tài liệu in mà các nhà in sẽ chọn lựa thứ tự chồng màu.

2. Các yếu tố quang học

Các yếu tố này được tạo ra bởi các thuộc tính quang học của lớp mực in.

– Độ trong suốt: Màu in có khuynh hướng chuyển sang tông màu của mực sau cùng nếu các mực đó có đặc tính không trong suốt hoàn toàn. Tương tự, nếu các màu in không trong suốt được in phủ lên nền màu Đen thì mật độ đo được từ 4 màu sẽ giảm so với in màu Đen phủ lên những màu đó, đặc biệt khi màu Vàng là màu in cuối. Thứ tự chồng màu KCMY có thể làm giảm mật độ tối đa khoảng 0.4 so với thứ tự chồng màu YMCK.

– Độ bóng: Một số màu in (đặc biệt là màu Vàng) có độ bóng cao hơn những màu khác. Bố trí màu Vàng in sau cùng có thể làm tăng độ bóng của tờ in.

– Sự nhũ hóa: Một số loại mực trong thành phần cấu tạo có các chất tạo màu đặc biệt. Trong một vài trường hợp, những chất này có thể di chuyển lên bề mặt của lớp mực in và làm thay đổi màu của lớp mực. Có thể giảm thiểu vấn đế này bằng cách in mực đo trước trong thứ tự in.

3. Các vấn đề xuất hiện trong quá trình sản xuất

Trong quá trình sản xuất, khi máy in, mực in, giấy in và bản kẽm được kết hợp với các điều kiện sản xuất sẽ xuất hiện nhiều vấn đề như sau:

• Sự truyền mực: Khả năng truyền một lớp mực sang một lớp mực ướt được được in trước đó tùy thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau. Thứ tự in màu ảnh hưởng đến sự truyền mực này nếu mực in không được sắp xếp theo đúng độ sệt của nó. Lớp mực in đầu tiên nên có độ dính (độ sệt) cao nhât, mỗi lớp mực kế tiếp có độ dính hơi thấp hơn.
• Đúp nét: trong một số trường hợp, hiện tượng đúp nét gây bởi truyền động của máy in, tấm cao su.v.v.. sẽ gây ra sự gia tăng tầng thứ làm cho hình ảnh được cảm nhận đậm hơn, đặc biệt khi in các lớp mực dày. Để giảm thiểu ảnh hưởng của nó, cần in màu quan trọng nhất ở đơn vị in cuối cùng (ví dụ như màu Magenta trong một catalog chứa nhiều tông màu da hoặc màu Đen trong tạp chí có nhiều chữ).
• Những vấn đề về cơ khí: nếu một đơn vị in bị móp hay bị lỗi cơ khi gây nhòe màu hoặc chồng không chính xác sẽ tạo ra các ảnh hưởng về cảm nhận màu. Vấn đề có thể được giảm thiểu bằng cách in màu Vàng – màu ít được nhận rõ ràng bằng mắt nhất trên các đơn vị bị lỗi.
• Sự lem nhiễm mực: Khi in số lượng lớn với các lớp mực dày thì sự lem nhiễm dần dần của một loại mực bởi một loại mực trước đó đôi khi có thể thấy được. Sự lem nhiễm này có thể xảy ra dưới dạng màu Magenta lem nhiễm có thể hạn chế bằng cách in các màu sáng hơn trước các màu tối, chẳng hạn in màu Vàng trước màu Đen sẽ không đưa đến sự lem nhiễm đáng chú ý, nhưng ngược lại có thể gây nên sự lem nhiễm nghiêm trọng.
• Các sọc gây ra do mực bị truyền ngược: có nhiều yếu tố khác nhau gây nên hiện tượng sọc do mực truyền ngược. Các mảng màu lớn chứa khoảng 100% màu Cyan và 70% Magenta hầu như đều có hiện tượng này. Việc thay đổi thứ tự in màu để lớp mực dày in chồng lên lớp mực mỏng sẽ giảm thiểu được hầu hết hết đường sọc. Việc in các màu thường gây sọc (thường là màu Cyan) cuối cùng sẽ loại trừ được sọc trong màu đó và các màu in chồng của nó nhưng đôi khi lại nảy sinh vấn đề ở một màu khác, đôi khi có thể phải thay đổi giấy.
• Độ phủ mực: Các loại mực với độ phủ mực cao thường gây nên sự biến dạng trên giấy in có định lượng thấp. Để chồng màu dễ dàng cần phải in loại mực này sau cùng trong thứ tự in chồng màu. Để khắc phục tình trạng này người ta thường in màu Vàng sau cùng để giảm moire và làm tăng khả năng chống ma sát.

Một số người cho rằng màu Vàng được in với độ dày lớp mực cao hơn các màu in chồng của nó nhưng đôi khi khi lại nảy sinh vấn đề về truyền mực và sự gia tăng tầng thứ trong các điều kiện in bình thường. Một số khác cũng cho rằng màu Vàng khó truyền hơn nên phải được in sau cùng. Tuy nhiên nếu thay đổi độ sệt theo khuynh hướng màu in sau có độ sệt nhỏ hơn màu in trước thì ta vẫn có thể truyền mực in màu Vàng tốt.

• Cân bằng xám: SWOP (tiêu chuẩn Mỹ đối với in Offset cuộn) đề nghị nên chọn thứ tự in chồng màu để đạt được cân bằng xám (và đạt được sự truyền mực tối đa). Tuy nhiên để tối đa việc truyền mực cho 2 màu (ví dụ như màu Vàng và Cyan) thì không có nghĩa là việc truyền mực giữa các màu in chồng khác (màu Vàng và Magenta; màu Cyan và Magenta) cũng đạt được tối đa.

Cân bằng xám có thể được thiết lập trong quá trình chế bản với các điều kiện in cụ thể. Nếu quá trình chế bản tạo ra cân bằng xám cho các thứ tự in chồng màu CMYK nhưng khi in lại theo thứ tự KCMY thì có nhiều khả năng không đạt được cân băng xám.

Ngoài ra còn có những yếu tố khác ảnh hưởng đến thứ tự in chồng màu như dễ rửa máy (in các màu lợt trước các màu đậm sau), in các màu quan trọng sau cùng và thói quen của thợ in.

Một số người cho rằng màu Đen đặt sau màu Vàng trong chuỗi là phù hợp nhất. Sự mất đi mật độ tối đa (Dmax) trong việc in màu Vàng trên màu Đen làm cho vấn đề tương phản in và phục chế tông màu trở nên tồi tệ thêm.

Dù cho một nhà máy in chọn thứ tự chồng màu nào đi nữa thì yếu tố quan trọng là thứ tự đó phải được giữ nguyên trong tất cả các trường hợp ngoại trừ một số trường hợp đặc biệt.

4. Độ dày lớp mực

Ngoài việc ảnh hưởng đến các thuộc tính của màu sắc, độ dày lớp mực còn ảnh hưởng đến nhiều yếu tố khác như khả năng khô và sự lột giấy. Những lớp mực quá mỏng có thể gây ra nên những vấn đề về lột giấy và tạo ra các mảng màu không đều đặn.

Các yếu tố về chất lượng hình ảnh bị ảnh hưởng bởi độ dày của lớp mực được liệt kê dưới đây. Những yếu tố về sự gia tăng tầng thứ và sự truyền mực do sự thay đổi độ dày lớp mực được liệt kế riêng.

• Độ bão hòa màu: Việc gia tăng độ dày lớp mực thường tạo nên một màu sậm hơn (độ sáng thấp hơn), tông màu và độ bão hòa có thể thay đổi khi độ dày lớp mực cao hơn. Ví dụ độ dày lớp mực Magenta cao hơn làm chuyển tông màu của nó đỏ bầm. Các lớp mực Cyan có độ dày cao hơn làm cho màu đó mất độ bão hòa và trở nên xám hơn. Độ bão hòa và tông màu của các màu tương đối thuần khiết như màu Vàng cho thấy có rất ít thay đổi khi thay đổi độ dày lớp mực.

Sự chuyển đổi tông màu có thể được lý giải bằng cách tham chiếu sự dư tông và thiếu tông của mực. Dư tông là màu của một lớp mực đủ dày để trở nên đục hoàn toàn. Thiếu tông là màu của một lớp mực mỏng đủ để trở nên khá trong suốt. Màu của một lớp mực in bình thường là sự kết hợp của dư tông và thiếu tông. Hiệu ứng của dư tông trở nên mạnh hơn nếu in với một lớp mực dày hơn bình thường. Thiếu tông sẽ xảy ra khi in với một lớp mực mỏng hơn bình thường. Ví dụ, một màu Magenta nếu in dày sẽ có màu đỏ bầm, nếu in mỏng sẽ có màu hồng nhạt.

Một ví dụ xa hơn về sự chuyển đổi màu do độ dày lớp mực có thể được minh hoa bằng cách xem xét những tỷ lệ phản xạ của một loại mực Magenta. Độ dày lớp mực bình thường của màu Magenta phản xạ khoảng khoảng 90% ánh sáng Đỏ cờ tới nó và 30% ánh sáng Xanh tím. Tỉ lệ Đỏ cờ / Xanh tím là 3/ 1.  Nếu lớp mực có độ dày gấp đôi thì độ dày bình thường; độ phản xạ thuần của tia tới màu Đỏ cờ là 90% của 90% (hay 81%). Sự phản xạ trong vùng Xanh tím giảm xuống 30% của 30% (hay xuống 9%) của tia tới màu Xanh tím. Lúc này tỉ lệ màu Đỏ cờ so với màu Xanh tím là 9/1.

• Độ bóng: Lớp mực càng dày độ bóng càng cao.
• Độ sai lệch màu: Khi thay đổi độ dày lớp mực các màu tầng thứ có thể biến đổi khác với những màu tông nguyên tương ứng. Các màu tạo bởi sự pha trộn tầng thứ có khuynh hướng bẩn hơn các màu tông nguyên. Hiệu ứng này đáng chú ý hơn khi in với độ phân giải tram thấp.
• Độ sắc nét: Gia tăng độ dày lớp mực sẽ làm tăng độ tương in và do đó làm tăng độ sắc nét của hình ảnh. Có thể tăng hoặc giảm độ dày của lớp mực trong in bằng cách mở lưỡi dao gạt mực, tăng tốc độ vòng quay của  lô lấy mực hoặc tăng mức độ thường xuyên dao độn của lô lấy mực hoặc tăng mức độ thường xuyên dao động của lô truyền mực. Đối với in ống đồng thì có thể tăng độ dày lớp mực trên máy in bằng cách hạ góc tiếp xúc của lưỡi dao gạt mực, dùng một lưỡi dao gạt mực dày hơn hoặc cùn hơn. Các phần tử in được khắc sâu hơn cũng tạo ra độ dày lớp mực cao hơn. Trong in flexo, độ thô của trục Anilox, việc điều chỉnh lưỡi dao gạt mực (giống như in ống đồng), độ dẻo của mực, cấu tạo bản in, áp lực in và độ mềm của trục lăn mực, tất cả đều ảnh hưởng đến độ dày lớp mực. Độ dày lớp mực có thể đạt được nhiều hơn trong in lụa bằng cách dùng lưới lụa dày hơn, tăng áp lực dao gạt cao su, dùng lưỡi dao gạt mực bằng cao su mềm hơn, để góc gạt mực của dao gạt thấp hơn, độ căng của lụa thấp hơn, tốc độ kéo dao gạt cao su thấp hơn và độ bén của dao gạt cao su thấp hơn.

Độ dày lớp mực

Rất khó xác định độ dày lý tưởng cho một loại mực. Một số người đề nghị sử dụng mật độ tông nguyên và mật độ của tầng thứ 75% để có được một độ tương phản in tốt. Người ta dùng công thức sau:

Trong đó Ds là mật độ của màu tông nguyên, Dt là mật độ của tầng thứ 75%. Dãy tỉ lệ tương phản cho in tốt là từ 28% – 30%. Công thức này có thể giúp cân bằng các độ dày khác và từ máy in này sang máy in khác, nhưng không nhất thiết phải dẫn đến việc tạo ra một độ dày lớp mực lý tưởng.

Preucil đề nghị xem xét đến hiệu của màu trực giác đối với một loại mực nào đó khi chọn độ dày lớp mực. Nó được xác định bằng cách đo mật độ lớp mực in qua các kính lọc màu Đỏ cờ, Xanh tím, và Xanh lục. Giá trị mật độ thấp nhất Dmin của những chỉ số này được chia cho giá trị mật độ cao nhất Dmax để tính độ xám của Preucil. Các mật độ in tối ưu theo khái niệm về hiệu quả màu trực giác. Mật độ lý tưởng ở nơi mà đường cong cho một giá trị độ xám đạt tới đỉnh điểm.

Ngoài ra còn một phương pháp để xác định độ dày lớp mực của F.L.Cox (Gatf). Độ chính xác của hương pháp này sẽ bị ảnh hưởng bởi sự truyền mực và các yếu tố khác về lỗi tổng hợp màu cộng. Trong thực tê, những hướng dẫn trên thường không mấy hữu dụng. Bởi vì đọ dày lớp mực ảnh hưởng quá nhiều đến các yếu tố chất lượng in, một thay đổi có lợi cho một yếu tố này thì lại bất lợi cho yếu tố khác. Thậm chí nếu chỉ xét các yếu tố về màu sắc thì điều này vẫn đúng. Điều này giải thích tại sao các nhận viên vận hành máy in hay có thói quen điều chỉnh độ dạy lớp mực và thứ tự chồng màu để làm tăng sự thể hiện của một ấn phẩm.

Mặc dù không thể xác định mật độ tối ưu của các khối màu in do không biết độ dày lớp mực tối ưu, nhưng điều này không có nghĩa là các nhà máy in không nên thiết lập một tiêu chuẩn tham chiếu nội bộ. Một tiêu chuẩn nội bộ rất hữu ích để tạo ra các thông số cho quá trình chế bản.

Các mật độ chuẩn sẽ lệ thuộc vào độ mịn của bề mặt in và sự tập trung chất màu của mực. Cả hai thuộc tính này càng cao thì mật độ đạt được càng cao. Trong quá trình in, nhân viên vận hành máy in có thể kiểm soát được: mật độ, tông màu và độ bão hòa của các màu tông nguyên cũng như các màu tầng thứ, độ bóng, sự gia tăng tầng thứ, độ sắc nét và sự truyền mực. Tất cả những yếu tố này có thể bị ảnh hưởng khi độ dày lớp mực thay đổi.

Độ dày lớp mực tốt nhất sẽ giúp tránh được những vấn đề như bóc mực hoặc lột giấy và giúp cho quá trình in ổn định. Nghĩa là sẽ có một sự sắp xếp sao cho độ dày lớp không quá dày hoặc quá mỏng để tạo ra các điều kiện in có khả năng phục chế cao nhất.

Còn một số yếu tố nữa, mời bạn đọc cùng theo dõi ở bài viết tiếp theo!

Nguồn: Book Ly Thuyet Mau – 2017 – PGS-TS. Ngô Anh Tuấn